اقتدا به حضرت زهرا در غیاب شمس رسالت و قمر ولایت
عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ: «اقْتَدُوا بِالشَّمْسِ فَإِذَا غَابَتِ [غَابَ] الشَّمْسُ فَاقْتَدُوا بِالْقَمَرِ فَإِذَا غَابَ الْقَمَرُ فَاقْتَدُوا بِالزُّهَرَةِ فَإِذَا غَابَتِ الزُّهَرَةُ فَاقْتَدُوا بِالْفَرْقَدَیْنِ. فَقَالُوا [فَقِیلَ]یَا رَسُولَ اللَّهِ فَمَا الشَّمْسُ وَ مَا الْقَمَرُ وَ مَا الزُّهَرَةُ وَ مَا الْفَرْقَدَانِ؟ فَقَالَ أَنَا الشَّمْسُ وَ عَلِیٌّ الْقَمَرُ وَ الزُّهَرَةُ فَاطِمَةُ وَ الْفَرْقَدَانِ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْن»
ترجمه:
جابر بن عبد اللَّه انصاری گوید: پیغمبر خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: باید به خورشید اقتدا کنید، و هر گاه که خورشید غایب گشت باید از ماه پیروى نمایید، و چون ماه نیز از شما پنهان گردید، زهره را مقتداى خود سازید، و چون زهره هم از دید شما پنهان گشت از دو ستاره پیروی نمایید. مردم عرض کردند: یا رسول اللَّه خورشید و قمر و زهره و فرقدان چه هستند؟ حضرت(صلی الله علیه و آله) فرمود: من خورشیدم، و علىّ(علیه السلام) ماه است و «زهره» فاطمه(علیها السلام) ، و فَرقدان حسن و حسین(علیهما السلام) هستند.
منابع:
معانی الأخبار، شیخ صدوق، ص۱۱۵؛ المحتضر، حسن بن سلیمان حلی، ص۲۴۴:(به جای «اقْتَدُوا» آورده: «اهتدوا» با این اختلاف: «و الفرقدان الحسن و الحسین و تسعة من ذریة الحسین»)؛ بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج۲۴، ص۷۴.
منابع اهل تسنن: مقتل الحسین، خوارزمی ج۱، ص۱۶۵؛ خوارزمی به جای« اقْتَدُوا » آورده «اهْتَدُوا» و با این اختلاف: «الشَّمْسُ أَنَا، وَ الْقَمَرُ عَلِیٌّ …»؛ شواهد التنزیل، حاکم حسکانی، ج۱، ص۷۷: (حسکانی مانند خوارزمی نقل نموده است)؛ و در ج۲، ص۲۸۸:(به همین مضمون و با عبارتی دیگر از انس بن مالک نقل نموده)؛ فرائد السمطین، جوینی، ج۲، ص۱۸: جوینی به جای «اقْتَدُوا» گفته: «اطلبوا» و با این اختلاف: «قلنا یا رسول اللّه: و من الشمس؟ قال: أنا. قلنا: و من القمر؟ قال: علیّ. قلنا: و من الزهرة؟ قال: فاطمة. قلنا: فمن الفرقدان؟ قال: الحسن و الحسین علیهما السلام».
همچنین: عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ: قَالَ رسول الله قَالَ مَعَاشِرَ النَّاسِ مَنِ افْتَقَدَ الشَّمْسَ فَلْیَتَمَسَّکْ بِالْقَمَرِ وَ مَنِ افْتَقَدَ الْقَمَرَ فَلْیَتَمَسَّکْ بِالزُّهَرَةِ وَ مَنِ افْتَقَدَ الزُّهَرَةَ فَلْیَتَمَسَّکْ بِالْفَرْقَدَیْنِ ثُمَّ [فَسُئِلَ عَنْ ذَلِکَ] قَالَ [فَقَالَ] رَسُولُ اللَّهِ: أَنَا الشَّمْسُ وَ عَلِیٌّ الْقَمَرُ وَ فَاطِمَةُ الزُّهَرَةُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ الْفَرْقَدَان. معانی الأخبار، شیخ صدوق، ص۱۱۴؛ مناقب، ابن شهر آشوب، ج۱، ص۲۸۱: ابن شهر آشوب به جای «فَلْیَتَمَسَّکْ» آورده: «فَلْیَسْتَمْسِکْ»؛ عدد القویه، رضی الدین حلی، ص۸۵ ؛ در النظیم، یوسف بن حاتم شامی، ص۷۹۱.(ابن شهر آشوب و رضی الدین حلی و یوسف بن حاتم از کتاب خصائص العلویه، نطنزی -از بزرگان اهل تسنن در قرن ۶- نقل نموده‌اند)
منابع اهل تسنن: قصص الانبیاء(عرائس المجالس)، ثعلبی، ص۵ (بنابر نقل: إحقاق الحق، آیت الله مرعشی نجفی، ج۲۴، ص۲۵۰ ) و مطبع الحیدری، الباب الخامس فی ذکر ما زین الله به الأرض، ص۱۳) ؛ نزهة المجالس، صفورى، ج۲، ص۲۲۲ ط: القاهرة: (بنابر نقل شرح احقاق الحق، آیت الله مرعشی نجفی، ج۹، ص۲۵۴) به این عبارت: (الزهرة فاطمة و الفرقدان الحسن و الحسین رضی اللّه عنهم. ذکر فی «العرائس».)
همچنین: عَنْ أَنَس قَالَ: قَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: اتَّبِعُوا الشَّمْسَ حَتَّى تَغْرُبَ، فَإِذَا غَرَبَتْ فَاتَّبِعُوا الْقَمَرَ حَتَّى یَغِیبَ [تَغْرُبَ] فَإِذَا غَابَ[غرب] فَاتَّبِعُوا الزُّهَرَةَ حَتَّى تَغِیبَ[تَغْرُبَ]، فَإِذَا غَابَتْ [غربت] فَاتَّبِعُوا الْفَرْقَدَیْنِ، [فسئل عن ذلک فقال:] قَالَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: أَنَا الشَّمْسُ، وَ ابْنُ عَمِّی عَلِیٌّ الْقَمَرُ، وَ ابْنَتِی الزُّهَرَةُ، وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ الْفَرْقَدَانِ. الروضة فی فضائل أمیر المؤمنین، شاذان بن جبرئیل قمی، ص۲۰۰؛ الفضائل، شاذان بن جبرئیل قمی، ص۱۶۳:(با اختلاف در عبارت)؛ اثبات الهداه ج۲، ص۹۹ : با این اختلاف: «الشمس أنا، و القمر علی، و الزهرة ابنتی؛ و الفرقدان الحسن و الحسین علیهما السّلام».
منبع اهل تسنن: الأربعین، أبو محمد بن أبى الفوارس(م:۴۱۲)، ص۴۳ مخطوط، الحدیث الحادی و الثلثون، (بنابر نقل شرح احقاق الحق، آیت الله مرعشی نجفی، ج۶، ص۲۲۴) با این اختلاف: «فقیل له عن ذلک فقال: أنا الشمس، و علیّ القمر، و الزّهرة فاطمة، و الفرقدان الحسنان، صلوات اللّه علیهم أجمعین.»
برگرفته از سایت علمی تخصصی حضرت فاطمه زهرا (س)