باز گرفتن از شیر، توأم با علم
«عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ قَالَ: لَمَّا وُلِدَتْ فَاطِمَةُ أَوْحَى اللَّهُ إِلَى مَلَکٍ فَأَنْطَقَ بِهِ لِسَانَ مُحَمَّدٍ فَسَمَّاهَا فَاطِمَةَ. ثُمَّ قَالَ: إِنِّی فَطَمْتُکِ بِالْعِلْمِ وَ فَطَمْتُکِ مِنَ الطَّمْثِ.
ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ: وَ اللَّهِ لَقَدْ فَطَمَهَا اللَّهُ بِالْعِلْمِ وَ عَنِ الطَّمْثِ فِی الْمِیثَاقِ».
ترجمه:
امام باقر(علیه السلام) فرمود: وقتی فاطمه(علیها السلام) متولد شد، خدا به فرشتهاى وحى کرد و به وسیلۀ آن مَلَک، زبان حضرت محمد را به سخن در آورد و آن حضرت، مولود را «فاطمه» نامید. سپس [خداوند] فرمود: من تو را با دانش [از دیگر زنان یا از جهل جدا کردم] و تو را از ناپاکی جدا نمودم. سپس امام باقر(علیه السلام) فرمود: به خدا قسم، خداوند او را در میثاق (عهد الست و عالم ذر) به علم و دانش جدا نمود و از ناپاکی برکنار داشت.
منابع:
کافی، شیخ کلینی، ج۱، ص۴۶۰؛ علل الشرائع، شیخ صدوق، ج۱، ص۱۷۹؛ کشف الغمه، إربلی، ج۲، ص۹۱؛ مختصر بصائر الدرجات، حسن بن سلیمان حلی، ص۱۷۲ و ص۲۱۸؛ محتضر، حسن بن سلیمان حلی، ص۲۴۲؛ بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج۴۳، ص۱۳.
نکته:
علامه مجلسی در توضیح روایت می‌فرماید: «فطمتک بالعلم أی أرضعتک بالعلم حتى استغنیت و فطمت أو قطعتک عن الجهل بسبب العلم أو جعلت فطامک من اللبن مقرونا بالعلم کنایة عن کونها فی بدو فطرتها عالمة بالعلوم الربانیة و على التقادیر کان الفاعل بمعنى المفعول کالدافق بمعنى المدفوق أو یقرأ على بناء التفعیل أی جعلتک قاطعة الناس من الجهل أو المعنى لما فطمها من الجهل فهی تفطم الناس منه و الوجهان الأخیران یشکل إجراؤهما فی قوله فطمتک عن الطمث إلا بتکلف بأن یجعل الطمث کنایة عن الأخلاق و الأفعال الذمیمة أو یقال على الثالث لما فطمتک عن الأدناس الروحانیة و الجسمانیة فأنت تفطم الناس عن الأدناس المعنویة.»؛ «فطمتک بالعلم»؛ یعنى از هنگام شیرخوارگى تو را با علم و دانش قرین و همراه مىدارم تا غنى شوى و یا اینکه جهل را از تو دور مىدارم تا علم جایگزین آن شود و این کلام کنایه از آن است که فاطمه از بدو تولّدش عالم به علوم ربّانى بوده است.
در مورد «فطمتک عن الطّمث» ممکن است که با تکلّف بتوانیم «طمث» را کنایه از اخلاق و افعال پلید و مذموم بگیریم، یا اینکه بگوییم طمث اعم از پلیدیهاى روحانى و جسمانى است و از طرفى ممکن است در قرائت «فطمت» معناى مفعولى را در نظر بگیریم که در این صورت مفهوم آن این خواهد بود که رسول اکرم فرموده باشد: تو را با علم قرین و از پلیدى دور داشتم و یا ممکن است بنا را بر معناى تفعیلى بگذاریم که در این صورت مفهوم جمله این است که: تو را چنان قرار دادم که مردم را از جهل و پلیدیهاى روحانى و معنوى بر حذر دارى. بحار الانوار، علامه مجلسی، ج۴۳، ص۱۳.
برگرفته از سایت علمی تخصصی حضرت فاطمه زهرا (س)