پیدایش مایۀ جسمانی فاطمۀ زهرا از شجرۀ طوبی
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ: «کَانَ رَسُولُ اللَّهِ یُکْثِرُ تَقْبِیلَ فَاطِمَةَ فَأَنْکَرَتْ [فَغَضَبَتْ مِنْ] ذَلِکَ عَائِشَةُ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ: یَا عَائِشَةُ إِنِّی لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَى السَّمَاءِ دَخَلْتُ الْجَنَّةَ فَأَدْنَانِی جَبْرَئِیلُ مِنْ شَجَرَةِ طُوبَى وَ نَاوَلَنِی مِنْ ثِمَارِهَا فَأَکَلْتُ فَحَوَّلَ اللَّهُ ذَلِکَ مَاءً فِی ظَهْرِی فَلَمَّا هَبَطْتُ إِلَى الْأَرْضِ وَاقَعْتُ خَدِیجَةَ فَحَمَلَتْ بِفَاطِمَةَ فَمَا قَبَّلْتُهَا قَطُّ إِلَّا وَجَدْتُ رَائِحَةَ شَجَرَةِ طُوبَى مِنْهَا.»
ترجمه:
از امام صادق(علیه السلام) روایت شده که فرمودند: پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) فاطمه(علیها السلام) را بسیار مى بوسید. عایشه از این موضوع اظهار ناراحتى کرد. رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: اى عایشه! وقتی که مرا به آسمان بردند، داخل بهشت شدم. و جبرئیل مرا نزدیک درخت طوبى برد و مقدارى از میوه‌های آن به من داد. پس از خوردن آن میوه، خداوند آن را به آبی در پشت من تبدیل نمود. هنگامى که به زمین بازگشتم با خدیجه(علیها السلام) مواقعه نمودم و او به فاطمه(علیها السلام) حامله شد؛ پس هیچ گاه فاطمه(علیها السلام) را نبوسیده ام مگر اینکه بوى درخت طوبى را از او استشمام کرده ام.
منابع:
تتفسیر عیاشی، عیاشی، ج۲، ص۲۱۲؛تفسیر قمی، علی بن إبراهیم قمی، ج۱، ص۳۶۵؛ تأویل الآیات، استر آبادی، ج۱، ص۲۳۶؛ تفسیر برهان، علامه بحرانی، ج۳، ص۲۵۴؛ بحار الانوار، علامه مجلسی، ج۱۸، ص۳۶۴ و ج۴۳، ص۶؛ تفسیر نور الثقلین، حویزی، ج۳، ص۱۳۱.
و با اختلاف کم در این منابع: تفسیر مجمع البیان، شیخ طبرسی، ج۶، ص۳۷؛ اعلام الوری، شیخ طبرسی، ج۱، ص۲۹۷؛ دُر النظیم، یوسف بن حاتم شامی، ص۱۰۶؛ محتضر، حسن بن سلیمان حلی، ص۲۳۸؛ زبدة التفاسیر، ملا فتح اللّٰه کاشانی، ج۳، ص۴۴۹. .
همچنین: «عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: کُنْتُ أَرَى رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ [وَ آلِهِ] وَ سَلَّمَ یُقَبِّلُ فَاطِمَةَ قُلْتُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ [وَ آلِهِ] وَ سَلَّمَ إِنِّی أَراکَ تَفْعَلُ شَیْئاً مَا کُنْتُ أَرَاکَ تَفْعَلُهُ مِنْ قَبْل؟ فَقَالَ: یَا حُمَیْرَاءُ إِنَّهُ لَمَّا کَانَ لَیْلَةٌ أُسْرِیَ بِی إِلَى السَّمَاءِ أُدْخِلْتُ الْجَنَّةَ فَوَقَفْتُ عَلَى شَجَرَةٍ مِنْ شَجَرِ الْجَنَّةِ لَمْ أَرَی [أرَ] فِی الْجَنَّةِ شَجَرَةً هِیَ أَحْسَنُ مِنْهَا حُسْناً وَ وَ لَا أَبْیَضُ مِنْهَا وَرَقةً وَ لَا أَطْیَبُ مِنْهَا ثَمَراً فَتَنَاوَلْتُ ثَمَرَةً مِنْ ثَمَرِتِهَا فَأَکَلْتُهَا فَصَارَتْ نُطْفَةً فِی صُلْبِی فَلَمَّا هَبَطْتُ إِلَى الْأَرْضِ وَاقَعْتُ خَدِیجَةَ فَحَمَلَتْ بِفَاطِمَةَ فَإِذَا أَنَا اشْتَقْتُ إِلَى رَائِحَةِ الْجَنَّةِ شَمَمْتُ رِیحَ فَاطِمَةَ»
ترجمه: از عایشه روایت شده که گفت: مى‌دیدم رسول خدا حضرت فاطمه را مى‌بوسد. گفتم: ای رسول خدا می‌بینم کاری میکنید که پیش از این نمی‌کردید. رسول خدا فرمود: اى حمیرا! وقتى که در شب معراج مرا به آسمان بردند، مرا وارد بهشت کردند. برابر درختى از درختان بهشت ایستادم که در تمام بهشت درختی از آن زیباتر و برگهایى از برگهاى آن سفیدتر و میوه‌اى از میوۀ آن خوشبوتر ندیدم! میوه‌اى را از آن درخت تناول کردم نطفه‌اى در صلب من شکل گرفت، آنگاه که به زمین بازگشتم با همسرم خدیجه مواقعه نمودم و خدیجه به فاطمه آبستن شد. لذا هرگاه مشتاق بوى بهشت می‌شوم فاطمه را مى‌بویم.
منابع اهل تسنن: معجم الکبیر، طبرانی، ج۲۲، ص۴۰۱؛ مجمع الزوائد، هیثمی، ج۹، ص۲۰۲ (هیثمی گوید: رواه الطبرانی و فیه أبو قتادة الحرانی و ثّقه أحمد و قال کان یتحرى الصدق و أنکر على من نسبه إلى الکذب)؛ دُر المنثور، سیوطی، ج۴، ص۱۵۳؛
و با اختلاف کم در این منابع: مقتل الحسین، خوارزمی، ج۱، ص۱۰۵؛ فرائد السمطین، جوینی، ج۲، ص۶۱ (عبارت جوینی: کنت أرى النبیّ صلى اللّه علیه و سلم کثیرا ما یقبّل نحر فاطمة … لمّا کان لیلة أسری بی إلى السماء، و کّل اللّه عزّوجلّ بی جبرئیل فأوقفنی على شجرة من شجر الجنة لم أر فی الجنّة شجرا هی أنضر منها و زقة و لا أحسن منها لونا، و لا أطیب منها رائحة،… شممت فاطمة).
همچنین: استشمام رایحۀ بهشتی از فاطمۀ زهرا(علیها السلام)
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: «قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّکَ تَلْثَمُ فَاطِمَةَ وَ تَلْتَزِمُهَا وَ تُدْنِیهَا مِنْکَ وَ تَفْعَلُ بِهَا مَا لَا تَفْعَلُهُ بِأَحَدٍ مِنْ بَنَاتِکَ فَقَالَ: إِنَّ جَبْرَئِیلَ أَتَانِی بِتُفَّاحَةٍ مِنْ تُفَّاحِ الْجَنَّةِ فَأَکَلْتُهَا فَتَحَوَّلَتْ مَاءً فِی صُلْبِی ثُمَّ وَاقَعْتُ خَدِیجَةَ فَحَمَلَتْ بِفَاطِمَةَ فَأَنَا أَشَمُّ مِنْهَا رَائِحَةَ الْجَنَّة».
ترجمه: امام باقر فرمودند: جابر گوید: به رسول خدا عرض شد: یا رسول اللّٰه، چرا شما فاطمه را می‌بوسید و او را کنار خود و نزدیک خویش می‌نشانید و به هیچ یک از دخترانتان به این اندازه لطف و عنایت ندارید؟ حضرت فرمودند: جبرئیل سیبى از سیبهاى بهشت برایم آورد و من آن را خوردم. سیب در صلب من به آبی مبدّل شد. سپس با خدیجه مواقعه نمودم و او به فاطمه باردار شد. از این رو من از فاطمه بوى بهشت را استشمام مىکنم.
منابع: علل الشرائع، شیخ صدوق، ج۱، ص۱۸۳؛ نوادر المعجزات، محمد بن جریر طبری (شیعی)، ص۹۹ ؛ بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج۴۳، ص۵؛ و با اختلاف کم در این منابع: دلائل الامامة، محمد بن جریر طبری، ص۱۴۶ محتضر، حسن بن سلیمان حلی، ص۲۳۸؛ بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج۴۳، ص۵.
همچنین: «قَالَ عَلِیّ بن مُوسَی الرِّضَا … َقَالَ النَّبِیُّ لَمَّا عُرِجَ بِی إِلَى السَّمَاءِ أَخَذَ بِیَدِی جَبْرَئِیلُ فَأَدْخَلَنِی الْجَنَّةَ فَنَاوَلَنِی مِنْ رُطَبِهَا فَأَکَلْتُهُ فَتَحَوَّلَ ذَلِکَ نُطْفَةً فِی صُلْبِی فَلَمَّا هَبَطْتُ إِلَى الْأَرْضِ وَاقَعْتُ خَدِیجَةَ فَحَمَلَتْ بِفَاطِمَة فَفَاطِمَةُ حَوْرَاءُ إِنْسِیَّةٌ فَکُلَّمَا اشْتَقْتُ إِلَى رَائِحَةِ الْجَنَّةِ شَمِمْتُ رَائِحَةَ ابْنَتِی فَاطِمَة»
ترجمه: امام رضا از رسول خدا روایت می‌فرمایند که ایشان فرمودند: هنگامى که به آسمان عروج کردم، جبرئیل دستم را گرفته وارد بهشت نمود و خرمایى بهشتى به من داد. خرما را خوردم. آن خرما به صورت نطفه‌ای در صلب من در آمد، هنگامى که به زمین بازگشتم، با خدیجه مواقعه نمودم و او به فاطمه حامله گردید، پس فاطمه حوریّهاى به شکل انسان است و من هر گاه مشتاق بوى بهشت مىشوم، بوى دخترم فاطمه را استشمام مىکنم.
منابع: امالی، شیخ صدوق، ص۵۴۶؛ توحید، شیخ صدوق، ص۱۱۸؛ عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق، ج۱، ص۱۰۷؛ روضة الواعظین، فتال نیشابوری، ص۱۴۹؛ احتجاج، شیخ طبرسی، ج۲، ص۱۹۱؛ محتضر، حسن بن سلیمان حلی، ص۲۳۹؛ بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج۴، ص۴.
و همچنین: «عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: دَخَلَتْ عَائِشَةُ عَلَى رَسُولِ اللَّه وَ هُوَ یُقَبِّلُ فَاطِمَةَ فَقَالَتْ… فَإِذَا أَنَا بِرُطَبٍ أَلْیَنَ مِنَ الزُّبْدِ وَ أَطْیَبَ رَائِحَةً مِنَ الْمِسْکِ وَ أَحْلَى مِنَ الْعَسَلِ فَأَخَذْتُ رُطَبَةً فَأَکَلْتُهَا فَتَحَوَّلَتِ الرُّطَبَةُ نُطْفَةً فِی صُلْبِی فَلَمَّا أَنْ هَبَطْتُ إِلَى الْأَرْضِ وَاقَعْتُ خَدِیجَةَ فَحَمَلَتْ بِفَاطِمَةَ فَفَاطِمَةُ حَوْرَاءُ إِنْسِیَّةٌ فَإِذَا اشْتَقْتُ إِلَى الْجَنَّةِ شَمِمْتُ رَائِحَةَ فَاطِمَةَ.»
ترجمه :از ابن عبّاس نقل شده که وى گفت: عائشه بر رسول خدا وارد شد در حالى که حضرت، فاطمه را مىبوسید… [پیامبر جریان معراج را برای عایشه باز گو فرمودند] به درخت خرمایى بر خوردم که خرمایش نرمتر از کف و خوشبوتر از مشک و شیرینتر از عسل بود یک خرما چیدم و خوردم این خرما مبدّل به نطفه در صلب من شد وقتى به زمین فرود آمدم با حضرت خدیجه مواقعه نمودم، او به فاطمه باردار شد پس فاطمه حوراء انسیه است و هر گاه من مشتاق بهشت شوم بوى فاطمه را استشمام مىکنم.
منابع: علل الشرائع، شیخ صدوق، ج۱، ص۱۸۴؛ مناقب آل ابی طالب، ابن شهر آشوب، ج۳، ص۱۱۴؛ محتضر، حسن بن سلیمان حلی، ص۲۳۹؛ بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج۸، ص۱۸۹.
و همچنین: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ: لَیْلَةُ أُسْرِیَ بِی أَتَانِی جَبْرَئِیلُ بِسَفَرْجَلَةٍ مِنْ الْجَنَّةِ فَأَکَلْتُهَا فَوَاقَعْتُ خَدِیجَةَ فَعَلِقَتْ بِفَاطِمَةَ فَکُنْتُ إِذَا اشْتَقْتُ إِلَى رَائِحَةِ الْجَنَّةِ شَمِمْتُ رَقَبَةٍ فَاطِمَةَ فَأَجِدُ رَائِحَةَ الْجَنَّةِ.»
ترجمه: رسول خدا فرمود: شبی که به معراج رفتم، جبرئیل یک “بِه” از میوه های بهشت براى من آورد و من آن را خوردم و با خدیجه مواقعه نمودم و ایشان به فاطمه حامله شد. پس هر وقت مشتاق بوى بهشت مىشوم گردن فاطمه را مى‌بویم.
منابع اهل تسنن: مستدرک، حاکم نیشابوری، ج۳، ص۱۵۶(حاکم گوید: رواته ثقات)؛مقتل الحسین، خوارزمی، ج۱، ص۱۰۶؛ مناقب علی بن أبی طالب، ابن مغازلی، ص۲۸۱؛ دُر المنثور، سیوطی، ج۴، ص۱۵۳. کنز العمال، متقی هندی، ج۱۲، ص۱۰۹؛ إتحاف السائل، قلقشندی ،ص۲۴.به این منابع نیز رجوع شود: تاریخ بغداد، خطیب بغدادی، ج۵، ص۲۹۲ – ۲۹۳؛ المجروحین، ابن حبان، ج۲، ص۲۹- ۳۰؛ میزان الاعتدال، ذهبی، ج۲، ص۵۱۸؛ نزهة المجالس، صفوری شافعی ، ج۲، ص۳ ۲۲ (به نقل از شرح إحقاق الحق، آیت الله مرعشی نجفی، ج۱۰، ص۹)؛ الرقائق معروف بالأخوانیات، شیخ عبد الله حنفی، ص۲۵۰ (به نقل از شرح إحقاق الحق، آیت الله مرعشی نجفی، ج۴، ص۴۷۴)؛ روض الفائق، شیخ شعیب أبو مدین بن سعد مصری، ص۲۱۴ (بنابر نقل شرح إحقاق الحق، آیت الله مرعشی نجفی، ج۱۰، ص۱۰)
برگرفته از سایت علمی تخصصی حضرت فاطمه زهرا (س)