عنصر درخت رسالت و امامت
عَنْ سَلَّامِ بْنِ الْمُسْتَنِیرِ قَالَ: «سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى: ﴿کَشَجَرَةٍ طَیِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِی السَّماءِ تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها﴾ (ابراهیم:۲۴) فَقَالَ: الشَّجَرَةُ رَسُولُ اللَّهِ نَسَبُهُ ثَابِتٌ فِی بَنِی هَاشِمٍ وَ فَرْعُ الشَّجَرَةِ عَلِیٌّ وَ عُنْصُرُ الشَّجَرَةِ فَاطِمَةُ وَ أَغْصَانُهَا الْأَئِمَّةُ وَ وَرَقُهَا الشِّیعَةُ وَ إِنَّ الرَّجُلَ مِنْهُمْ لَیَمُوتُ فَتَسْقُطُ مِنْهَا وَرَقَةٌ وَ إِنَّ الْمَوْلُودَ مِنْهُمْ لَیُولَدُ فَتُورِقُ وَرَقَةً.»
ترجمه:
سلّام بن مستنیر می‌گوید: از امام باقر(علیه السلام) سؤال کردم دربارۀ قول خداوند متعال که می‌فرماید: ﴿کَشَجَرَةٍ طَیِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِی السَّماءِ تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها﴾ [مانند درختى پاک است که ریشهاش استوار و شاخهاش در آسمان است و در هر زمان به اذن پروردگارش میوه می دهد]. امام باقر(علیه السلام) فرمودند: آن درخت، رسول‌الله(صل الله علیه و آله) است که نسب آن حضرت در بنی هاشم ثابت است و تنۀ درخت، علی(علیه السلام) و ریشۀ آن فاطمه(علیها السلام) و شاخههایش ائمه(علیهم السلام) و برگ‌های این درخت شیعیان هستند و یک نفر از شیعیان که می‌میرد برگى از آن مىافتد و فرزندى از شیعیان که متولد می‌شود بر درخت یک برگ می‌روید.
منابع:
بصائر الدرجات، محمد بن حسن صفار، ص۷۹؛ تفسیر جوامع الجامع، شیخ طبرسی، ج۲، ص۲۸۱؛ تفسیر مجمع البیان، شیخ طبرسی، ج۶، ص۷۴؛ تأویل الآیات، استر آبادی، ج۱، ص۲۴۲؛ مجمع البحرین، طریحی، ج۳، ص۳۴۳؛ تفسیر برهان، علامه بحرانی، ج۳، ص۲۹۷؛ بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج۹، ص۲۱۷ – ۲۱۸ و ج۲۴، ص۱۳۸.
همچنین: عَنْ سَلَّامٍ الْخَثْعَمِیِّ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ فَقُلْتُ: «یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَى: (أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِی السَّماءِ). قَالَ: یَا سَلَّامُ الشَّجَرَةُ مُحَمَّدٌ، وَ الْفَرْعُ عَلِیٌّ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ، وَ الثَّمَرُ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ! وَ الْغُصْنُ فَاطِمَةُ، وَ شُعَبُ ذَلِکَ الْغُصْنِ الْأَئِمَّةُ مِنْ وُلْدِ فَاطِمَةَ، وَ الْوَرَقُ شِیعَتُنَا وَ مُحِبُّونَا أَهْلَ الْبَیْتِ، فَإِذَا مَاتَ مِنْ شِیعَتِنَا رَجُلٌ تَنَاثَرَ مِنَ الشَّجَرَةِ وَرَقَةٌ، وَ إِذَا وُلِدَ لِمُحِبِّینَا مَوْلُودٌ أَخْضَرُ مَکَانَ تِلْکَ الْوَرَقَةِ وَرَقَةٌ. فَقُلْتُ: یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَى: (تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها) مَا یَعْنِی؟ قَالَ: یَعْنِی الْأَئِمَّةَ تُفْتِی شِیعَتَهُمْ فِی الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ فِی کُلِّ حَجٍّ وَ عُمْرَةٍ.»؛ سلّام خثعمى گوید: روزى به محضر امام باقر(علیه السلام رسیدم و عرض کردم؛ یابن رسول الله! تفسیر کلام خداى تعالى در کلمۀ طیبۀ (أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِی السَّماءِ)چیست؟ حضرت فرمود: اى سلّام! شجرۀ طیبه، محمد(صلی الله علیه آله) است و فرع آن شجره امیر المؤمنین علی(علیه السلام) و ثمره و میوۀ آن حسن و حسین(علیهما السلام) و شاخۀ آن درخت، فاطمه(علیهاالسلام) است و شعبههاى مختلف آن شاخه، ائمۀ معصومین از فرزندان فاطمه(علیهاالسلام) هستند و برگهاى سبز آن درخت، شیعیان و محبان اهل بیت(علیهم السلام) هستند. هر گاه یک شیعه از ما از دنیا برود، ورقى از درخت مىافتد و هر زمان مولودى از محب اهل بیت به دنیا بیاید، یک ورق سبز بر این درخت روییده مىشود. سپس سؤال کردم یا ابن رسول الله! آیۀ (تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها)به چه معناست؟ فرمود: یعنى ائمۀ معصومین که حکم حلال و حرام را در مراسم حج و عمره به شیعیانشان فتوى مىدهند و بیان مىکنند.
منبع اهل تسنن: شواهد التنزیل، حاکم حسکانی، ج۱، ص۴۰۶.
برگرفته از سایت علمی تخصصی حضرت فاطمه زهرا(س)